Гендерлік теңдік — болашаққа бастар жол

Гендерлік теңдік – бұл әйелдер мен ерлердің құқықтары мен мүмкіндіктерінің теңдігін қамтамасыз ететін әлеуметтік қағида. Қоғамның барлық мүшелеріне тең құқықтар мен мүмкіндіктер беру – тұрақты дамудың және әділетті қоғамның негізгі шарттарының бірі. Гендерлік теңдік – қоғамның тұрақты дамуына ықпал ететін негізгі факторлардың бірі. Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) Тұрақты даму мақсаттарының (ТДМ) ішінде 5-мақсат дәл осы теңдікке бағытталған. Бұл мақсат әйелдер мен қыздардың құқықтарын қорғауды, олардың қоғамдағы экономикалық, әлеуметтік, саяси рөлдерін арттыруды көздейді.Гендерлік теңдік мәселесі қазіргі әлемде ерекше маңызға ие, себебі ол тек адам құқықтарын қорғаумен ғана емес, сонымен қатар экономикалық және әлеуметтік прогресті жеделдетумен тығыз байланысты. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, гендерлік теңдік:
1.Әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етеді. Әрбір адам, жынысына қарамастан, білім алуға, еңбек етуге және өзін-өзі дамытуға тең құқыққа ие болуы тиіс.
2.Экономикалық өсуді ынталандырады. Әйелдердің еңбек нарығына тең дәрежеде қатысуы мемлекеттердің жалпы ішкі өнімін (ЖІӨ) арттыруға ықпал етеді.
3.Қоғамдық тұрақтылықты нығайтады. Әйелдер мен ерлердің тең құқықтары мен мүмкіндіктері қоғамдағы әлеуметтік шиеленістерді азайтып, ынтымақтастықты күшейтеді.Гендерлік теңсіздіктің салдары:әйелдердің құқықтарының шектелуі. Кейбір елдерде әйелдер білім алу, жұмыс істеу немесе шешім қабылдауға қатысу мүмкіндігінен айырылған.
• Экономикалық шығындар. Әйелдердің экономикалық белсенділігінің шектелуі жалпы қоғамның дамуын тежейді.
• Зорлық-зомбылық. Гендерлік теңсіздік кейде әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың көбеюіне әкеледі.
Қазақстан гендерлік теңдікке жету үшін бірқатар қадамдар жасауда. Елдегі заңдар әйелдер мен ерлердің тең құқықтарын қамтамасыз етуді көздейді. Сондай-ақ, әйелдер көшбасшылығын арттыруға бағытталған бағдарламалар жүзеге асырылуда. Дегенмен, шешімін күткен мәселелер де бар, мысалы, әйелдердің саяси белсенділігін арттыру және жұмыс орнындағы тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету.Гендерлік теңдік – тек құқықтық мәселе емес, бұл қоғамның дамуы мен өркендеуі үшін маңызды шарт. Әйелдер мен ерлердің тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету арқылы әділетті, тұрақты және ынтымақты әлем құруға болады. Бұл мақсатқа жету әрбір адамның қолдауын және бірлескен күш-жігерін талап етеді. Гендерлік теңдік – тек құқықтық немесе әлеуметтік мәселе ғана емес, бұл тұрақты даму үшін негізгі қозғаушы күш. Әлемнің әрбір мемлекеті осы бағытта нақты шаралар қабылдаса, біз тең және әділетті қоғамға қол жеткізіп, тұрақты даму мақсаттарына жақындай түсеміз.

Сулейменова С.Ж.,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың заң факультеті азаматтық құқық және азаматтық іс жүргізу, еңбек құқығы кафедрасының меңгерушісі,заң ғылымдарының докторы, профессор