Қазақстан мен Исландия медиациясының қыр-сыры

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 4-курс студенттері «Медиация және төрелік» пәні аясында Атаханова Салтанат Карибаевна жетекшілігімен еліміздегі медиацияның дамуын зерттеп, оны шетелдік тәжірибелермен салыстыру жұмыстарын жүргізді. Алғашқы назарымызды «От пен Мұз өлкесі» атанған Исландияға аудардық.

Қазақстан мен Исландия медиациясының ерекшеліктері: дәстүр мен заманауилықтың үйлесімі

Медиация – қоғамдағы дауларды бейбіт жолмен шешудің тиімді құралы. Қазақстан мен Исландия бұл процесте өзіндік бағыттарын қалыптастырған елдер ретінде ерекшеленеді. Олардың тәжірибесі мәдени, құқықтық және әлеуметтік ерекшеліктерімен айқындалады.

Қазақстандағы медиация мәдениетінің тамыры тереңде жатыр. Қазақ халқының дәстүрлі құндылықтары, оның ішінде «кеңесіп пішкен тон келте болмайды» деген қағида, медиацияның негізгі ұстанымдарымен үндеседі. Қазіргі таңда елімізде медиацияны реттейтін заңдар қабылданып, оның дамуына айтарлықтай мән берілуде.

Қазақстандағы медиацияның артықшылықтары:

• Дауларды шешуде уақыт пен шығындарды азайту.
• Қатысушылар арасындағы қарым-қатынасты сақтау.
• Құпиялылық қағидасын сақтау.

Дегенменде медиация институтының дамуына кедергі келтіретін мән-жайлар жоқ емес. Халықтың бұл процесс туралы толыққанды хабардар болмауы және кәсіби медиаторлардың жетіспеушілігі – бұл осы саладағы басты мәселелер.

Исландияда медиация ежелгі скандинавиялық дәстүрлерден бастау алады. Қазіргі уақытта елдегі медиацияның құқықтық негізі 2002 жылы қабылданған заңмен бекітілген. Мәдени ерекшеліктеріне тоқталсақ, Исландия қоғамындағы жоғары сенім деңгейі медиацияны кеңінен қолдануға ықпал етеді.

Исландиядағы медиацияның артықшылықтары:

• Процестің құрылымдылығы және нақты ережелерге негізделуі.
• Тараптардың әділетті шешім іздеуге деген ұмтылысы.
• Жанжалдардың әлеуметтік және эмоционалдық аспектілеріне ерекше көңіл бөлінуі.

Қазақстан мен Исландия медиациясының тәжірибелері бейбіт келісімге келудің ортақ ұстанымдарымен қатар, өзіндік ерекшеліктерін де көрсетеді. Қазақстан медиациясын мемлекет қолдап отырса, Исландия жеке бастамалар арқылы бұл саланы жетілдіруде.

Алдағы уақытта Қазақстан медиациясының әлеуетін арттыру үшін төмендегі шараларды қолға алу ұсынылады:

• Кәсіби медиаторларды дайындау және олардың санын арттыру.
• Халықты ақпараттандыру жұмыстарын күшейту.
• Заңнамалық базаны жетілдіру.

Медиация – бұл тек дауласқан тараптарды татуластырудың құралы емес, сонымен бірге қоғамның үйлесімді дамуына бағытталған маңызды бастама. Қазақстан мен Исландияның тәжірибелерін салыстыра отырып, әр ел үшін жаңа мүмкіндіктер мен даму бағыттарын анықтауға болады.

Медиация – бұл бейбітшілікке апарар көпір, және біз бұл көпірді нығайтуға міндеттіміз.

Осылайша, медиация саласындағы негізгі тұжырымдармен бөлістік. «Медиация және төрелік» пәнінде меңгерген біліміміз болашақта өз жемісін береді деген сенімдеміз.

Ермахан АБИЛКАСИМОВ,

Елнұр АЛИХАН,

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ

4 курс студенттері