Қазақстандағы ата-аналардың жартысынан көбі балалардан олар туралы ақпаратты желіде орналастыруға рұқсат сұрамайды

«Kaspersky»-дің* мәліметтері бойынша, Қазақстандағы ата-аналардың 58% — ы әлеуметтік желілерге өз балаларымен посттар немесе фотосуреттер, сондай-ақ бейнелер жариялайды, ал респонденттердің жартысынан көбі (54%) мұны баланың келісімінсіз жасайды. Көбінесе ересектер желіде балалардың өміріндегі оқиғалармен бөліседі (48%), олардың хоббиі туралы айтады (36%). Бұл жағдайда үштен бірі (28%) баланың есімін жариялайды.

Сауалнамаға қатысқандардың жартысынан көбі (52%) баласының әлеуметтік желідегі парақшасының бар екенін біледі. Балалардың 70% —да TikTok, 62% -да YouTube, 27% — да ВКонтакте аккаунттары бар. Ата-аналардың айтуынша, балалардың өздері жеке фотосуреттерді ашық түрде орналастырады (59%), хоббиі мен қызығушылықтары (52%), жасы (36%) туралы мәліметтермен бөліседі, мектеп нөмірі, ұялы телефон нөмірі немесе пәтер жағдайындағы фотосуреттерді орналастыру сияқты мәліметтерді азырақ хабарлайды.

Кейбір респонденттер баланың аккаунттарының біріне қол жеткізе алатынын айтты: сауалнамаға қатысқандардың 28% — ы кіріп, баланың әлеуметтік желілердегі белсенділігін тексеруді қажет деп санаған жағдайда парольді біледі, ал 24% — ы парольді біліп қана қоймай, оны пайдаланады.

 «Ата-аналардың балаларын интернетте бақылауға деген ұмтылысы түсінікті. Дегенмен, баланың желідегі әрекеттерін қадағалап қана қоймай, сонымен қатар оверширингтің салдары қандай болуы мүмкін екенін, мұқият болу керектігін және жеке ақпаратты ашық қол жетімділікте жарияламау керектігін түсіндіру маңызды. Бұл ережелер, біздің сауалнама көрсеткендей, кейбір ата — аналарға да қатысты»,-деп түсіндірді «Kaspersky»-дің балалар онлайн қауіпсіздігі бағытының жетекшісі Андрей Сиденко.

«Балалардың қауіпсіздігі тұрғысынан ата-аналарға балаларының суреттерін көру үшін шектеусіз әлеуметтік желілерде орналастыру ұсынылмайды. Біріншіден, бұл баланың зиянкестердің құрбаны болу қаупін арттырады: зиянкестер әлеуметтік желілер арқылы ата-анасы туралы мәліметтерді жинайды (туған жері, оқу орны, жұмысы). Содан кейін олар бұл ақпаратты зиянды мақсатта пайдаланады. Көбінесе қылмыскер балаға ата-анасымен бала кезінен дос болғанын айтады.Ұлыбританияда бейтаныс ер адам осылайша мектептен баланы ұрламақ болған оқиға болды. Екіншіден, ата-ана жариялаған барлық фотолар баланың өзіне ұнамауы мүмкін. Болашақта бұл фотосуреттер сыныптастары немесе басқа да жаман ниетті адамдар балаларды қорлау және киберқорлау үшін пайдаланылуы мүмкін», — деп түсіндірді Алматыдағы Бала құқықтары жөніндегі уәкіл Халида Әжіғұлова.

«Балалардың не істеп жатқанына — ойнауына, оқуына немесе достарымен қарым-қатынасына қарамастан онлайн режимінде қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін компания Kaspersky Safe Kids шешімін әзірледі. Оның көмегімен ата-аналар баланың интернетте қанша уақыт болғанын біле алады, сонымен қатар оны қажетсіз контенттен қорғайды. Сонымен қатар, өнім геолокация функциясының арқасында баланың қазіргі орналасқан жерін анықтауға мүмкіндік береді, бұл егер бала мектептен үйге жалғыз оралатын болса, ыңғайлы болып табылады. Жақын арада компания өнімді жаңартуды жоспарлап отыр», — деді «Kaspersky»-дің Қазақстан, Орталық Азия және Моңғолиядағы басқарушы директоры Валерий Зубанов.

* Сауалнаманы OnIn агенттігі «Kaspersky»-дің тапсырысы бойынша 2022 жылғы желтоқсан — 2023 жылғы қаңтар айларында жүргізді. Оған Қазақстаннан 1000-нан астам респондент қатысты. Сауалнама 18 жасқа дейінгі балалардың ата-аналарына өткізілді