Қазақстанның сақтандыру нарығы: қарқынды өсу және көшбасшылардың ауысуы

2024 жылдың алғашқы 7 айында Қазақстанның сақтандыру нарығын сату көлемінің өсу қарқыны өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда айтарлықтай өсті. Бұрынғы нарық көшбасшыларының орнына жаңалары келіп, сату көлемінің ұлғайғанын көрсетуде. Жаңа мықты ойыншылар өздерін көрсетуде басымдық танытты. «Freedom Insurance» СК АҚ басқарма төрағасы Азамат Керімбаев журналистермен кездесуде бұл өзгерістердің нарыққа неліктен оң әсер ететінін түсіндірді.

Биыл соңғы 17 жылда алғаш рет «Halyk Life» сақтандыру компаниясы биылғы жылдың 7 айында ең көп сыйлықақы жинап, рейтингте 166 миллиард теңгемен бірінші орынға шықты. Аталмыш компания өмірді сақтандыру секторының өкілі. Осы кезеңдегі «Halyk Life» компаниясының сату өсімі 90%-ды құрады.

«Биыл сақтандыру компанияларының жинақтары айтарлықтай өсті. Тек 2024 жылдың шілде айында Ұлттық банктің деректері бойынша олар тарихи көрсеткіш – 168 млрд теңгені құрады. Бұл, менің бақылауым бойынша, 2008 жылдан бергі сатылымның ең жоғары көлемі екенін атап өткім келеді. Осы көрсеткіш өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 40 пайызға артық. Тікелей сақтандыру сыйлықақылары да өсуде – 7 айда комиссиялық төлемдер бойынша 825 млрд теңге, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 37%-ға көп», — деді спикер.

Қолданыстағы сақтандыру шарттарының саны 9 800 000-ға жетті, бұл жыл басынан бері 13%-ға өсті. Сарапшы мұны ЖБАКС (жауапкершіліктен басқа автокөлікті кешенді сақтандыру) ерікті сақтандыру полистерін сату көлемінің өсуімен байланыстырады. Келісімшарттар санының өсуіне өмірді сақтандыру компаниялары да өз үлесін қосты. 7 айда 192 млрд теңгеге зейнетақы аннуитеті шарттары жасалды, сақтандырудың бұл түрі бойынша өсім 200%-ды құрады. Биыл мүлікті сақтандыру 11%-ға ғана өсті, ол өткен жылы осы саланың жетекші өнімі болған еді. Қазір бұл 162 млрд теңгемен жинақ көлемі бойынша екінші орында тұр. Үшінші орында өмірді сақтандыру өнімі тұр, ол 20%-ға өсіп, 136 млрд теңге жинады. Олардан кейін жұмыс берушінің қызметкерлер алдындағы жауапкершілігін міндетті сақтандыру, жол-көлік оқиғаларынан ерікті сақтандыру, артынан ЖБАКС бойынша ерікті сақтандыру, ерікті медициналық сақтандыру, одан кейін азаматтық-құқықтық жауапкершілікті ерікті сақтандыру жүреді.

«Алымдар көлемі бойынша үздік 5 өнімнің алғашқы үшеуі сақтандырудың ерікті түрлеріне, қалған екеуі міндетті түрге жатады. Нарық банк секторымен қандай да бір түрде байланысты сақтандырудың ерікті түрлері есебінен өсуде. Банктер мен несие ұйымдары кепілсіз несиелер береді, оның ішінде жазатайым оқиғалардан сақтандыру, өмірді сақтандыру, пәтерлер мен автокөліктерді сақтандыру ипотекалық несие мен автокөлік несиесіне кіреді», — деп түсіндіреді Азамат Керімбаев.

Ең қызықты ойыншылардың арасында спикер бұрын медициналық сақтандырумен айналысқан «Sinoasia» СК сатып алған BCC (Bank Centercredit) атап өтті. Бұл банкке автонесие портфелін арттыруға мүмкіндік берді. «2024 жылдың бірінші жартыжылдығында ол 481 млрд теңгені құрады (өсім 86 млрд). «Sinoasia» СК компаниясының бас компаниясы ретінде, BCC ондағы автокөлік несиелері бойынша кепілді сақтандырады. Сондықтан 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында ЖБАКС (жауапкершіліктен басқа автокөлікті кешенді сақтандыру) сақтандыру компаниясының алымдары 9,2 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2,2 млрд теңгеге артық. Сондай-ақ «Sinoasia» СК автокөлікті ерікті ЖБАКС (жауапкершіліктен басқа автокөлікті кешенді сақтандыру) сақтандыруының сатылымын арттырды. «2024 жылдың алғашқы 7 айында ол 41%-ға өсіп, 13,3 млрд-ты құрады. Банктің қолдауының арқасында «Sinoasia» СК белсенді дамып келеді, менің ойымша, бұл нарықтан өз үлесін ойдағыдай алатын жаңа ойыншы», — деп есептейді сарапшы. Ол жақында BCC қарыз алушыларын сақтандыратын «BCC Life» СК еншілес ұйымын құруға рұқсат алғанын айтты.

«Қазір нарықта нақты көшбасшы жоқ, бірақ бірнеше ірі ойыншыларға бей-жай қарауға болмайды. Яғни ішінара төрт қаржылық топ арасында ресурстарды қайта бөлуге байланысты болды. Бұлар – Еуразиялық қаржы-өнеркәсіп тобы, Nomad қаржы тобы, Freedom, Halyk. Олармен бір деңгейге жаңа ойыншы көтерілуде — BCC қолдауымен Sinoasia СК нарықтағы үлесін біртіндеп алады. Бұл компаниялардың барлығы нарықтың көп бөлігін жауып, өзара бөліске салады. Олардың арасындағы бәсекелестік артады, яғни өнім мен қызмет сапасы жақсарады», — деп түсіндірді сақтандырушы.

Нарық құрылымындағы өзгерістер цифрлық өнімдерді дамытумен, ең алдымен төлемдерді цифрландырумен байланысты болуы мүмкін. «Бұл жерде DTP.kz сервисінің арқасында біздің компанияның болашағы зор. DTP.kz пайдаланушыларының 80%-ы басқа сақтандыру компанияларының тұтынушылары. Олар біздің қызметімізге жүгініп, барлығын өте жылдам өңдеуге болатынын көреді. Бұл адамдардың сақтандыру компанияларына деген сенімін арттыруға көмектеседі деп үміттенемін», — деді ол.

Нарықтың тағы бір тенденциясы сақтандыру пулдарында жұмыс істейді. Оларды құру ел үкіметінің бастамасымен болды. «Жақында медицина қызметкерлерінің жауапкершілігін сақтандыру пулы іске қосылады. Сондай-ақ апатты жағдайлардан сақтандырудың әртүрлі схемалары талқыланады. Бұл бастамаларды қаржылық шығындарды сақтандыру ретінде жіктеуге болады. Сақтандыру механизмдері толық жұмыс істеуі үшін ақшаны жинау алгоритмін түсіну, сондай-ақ осы қаражаттардың әрқайсысының минималды мөлшерін бағалау керек. Үкіметтің қатысуын да бағалау қажет. Осы қаражаттың әрқайсысын жинағаннан кейін ғана механизмдер нақты сақтандыру құралы ретінде жұмыс істей алады», — деп түйіндеді сарапшы.