Цифрландыру, инвестиция және локализация: Қазақстанның индустриялық ландшафты қалай өзгеруде

Алматыда «Атакент» КҚКО-да 7-9 тамыз аралығында 10 елден 300-ден астам компанияның қатысуымен HomeTech & Electra 2025 электроника мен тұрмыстық техниканың II Халықаралық көрмесі өтуде. Іс-шара аясында ҚР салалық министрліктерінің, Сауда өкілдіктерінің, сондай-ақ өндіруші брендтердің және «Орталық Азия мен көршілес өңірлердегі электроника және цифрлық жүйелер нарығын дамыту» тақырыбында ретейлдің қатысуымен Халықаралық форум өтті. Сарапшылар цифрландырудың Қазақстанға инвестициялар тартуға, Орталық Азия мен шектес өңірлерде электроника, цифрлық технологиялар және трансшекаралық сауда нарығын дамытуға әсер ету үлесін талқылады.

Біріншіпленарлықотырысқақазақстандықминистрліктерменведомстволардыңөкілдері,депутаттарменқоғамқайраткерлеріқатысты.

Сессия модераторы, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Максим Рожин қазір Қазақстанда СІМ және экономика министрлігі базасында инвестициялық жобалардың іске асырылу барысын қадағалайтын платформа – Ұлттық инвестициялық платформа дайындалып жатқанын айтты.

«Әрбір инвестор платформада болады, оның жобасы және Меморандумға қол қоюдан бастап, зауытты көтеруге, коммуникация жүргізуге және т.б. дейінгі осы жобаның іске асырылу барысы да көрсетіледі. Әрбір тармақ үшін белгілі бір мемлекеттік орган жауапты және бұл жұмыс электрондық форматта қадағаланатын болады. Сол жерде инвесторлар құрылып жатқан инвесторлар айналымының өңірлік базасына қол жеткізе алады. Яғни, егер оларда шағымдар, жұмыс ұсыныстары, өзара әрекеттесуді немесе қарым-қатынасты жақсарту болса, онда олар бәрін сол жерде қалдыра алады. Қазір бұл база қазірдің өзінде пилоттық режимде жұмыс істеп жатыр. Мен бұл базаны бақылайтын адамдар бар екенін білемін, қазіргі уақытта көптеген инвесторлар тілектерін білдірді. Бұл инвесторлардың өздері үшін өте пайдалы платформа, ол жақын арада толығымен іске қосылады», – деді Максим Рожин.

Ал «Kazakh Invest» АҚ өңірлік директоры Жамалдин Надыров ҚР Үкіметі инвесторларға үлкен қолдау көрсетіп отырғанын айтты. Бұл көрмелер маңызды рөл атқарады, оның аясында әр түрлі елдердің кәсіпкерлері мен инвесторлары арасында кездесулер болып, үлкен халықаралық ынтымақтастыққа алғашқы қадам болды. Ол екі апта бұрын қытай тауарларының 20-шы мерейтойлық көрмесі болғанын, бүгін 10 елдің өкілдерінің қатысуымен HomeTech & Electra көрмелері өтіп жатқанын еске салды. Жамалдин Надыровтың айтуынша, мұның бәрі жаңа өнеркәсіп, жаңа зауыттар ашуға үлкен серпін береді.

Өз тарапынан Надыров Kazakh Invest және Almaty Invest тарапынан тұтастай Қазақстанда және Алматы қаласында инвесторлар үшін, оның ішінде жер учаскесін бөлу үшін индустриялық аймақтарда және арнайы экономикалық аймақтарда салықтық преференциялар үлкен қолдау көрсетілетініне сендірді.

«Бұл тек Алматыда ғана емес, бүкіл Қазақстан бойынша және онда жасалған жағдайлар, бұл толық инфрақұрылымды, газды, жарықты, суды жеткізу және салықтан босату жаңа зауыттар мен өндірістерді ашуға керемет мүмкіндіктер береді. Қазақстанға инвесторлар жиі келеді және біз өз тарапымыздан толық қолдау көрсетуге, жәрдемдесуге дайынбыз. Бір терезе шеңберінде инвестор бізге не Өңірлік ұйымға, Almaty Invest-ке жүгінеді және пайдалануға беру актісіне дейін жобаны толық сүйемелдеуді жүргізеді. Біз ынтымақтастыққа дайынбыз», – деп сендірді Надыров.

Respublika партиясы Алматы филиалының төрағасы Шолпан Әбдіхалықова бүгінгі таңда Алматы филиалының жұмысы цифрландыру тұрғысынан өте маңызды екенін, себебі партия базасында оқыту жүргізіліп жатқанын, кәсіпкер әйелдерге арналған жеке топ бар екенін айтты.

«Самұрық-Қазына Контракт» ЖШС Бас директорының орынбасары Нұрлан Шәріпов Қазақстан аумағында өз өндірісін локализациялаған қазақстандық компаниялар үшін қорды сатып алуда 15-тен астам қолдау шаралары бар екенін айтты. Басты қағидат – бірінші кезекте біздің республикамызда оқшаулауды жолға қойған кәсіпорындардан ғана тауарлар сатып алынады, тіпті егер бұл кәсіпорын Қазақстанда жалғыз болса да, тек онымен шарт жасалады.

Импортты алмастыру бағдарламасы бар. Қор өзінің еншілес кәсіпорындары (олардың 180-ден астамы) сатып алатын тауарлардың барлық сатып алуларына талдау жүргізеді. 400 млрд теңгеге шамамен 15 мың позиция бар екені анықталды, олар әзірге импортталады, бірақ Қазақстанда өндірілуі мүмкін.

«Бұл Қазақстан Республикасының аумағында басқа компаниялар өндірісті локализациялай алатын әлеует, ал Қор өз кезегінде бес жылдық кезең ішінде тікелей шарттар арқылы сатып алуға кепілдік береді,», – деді «Самұрық-Қазына Конктракт» өкілі.

Оның айтуынша, бұл механизм импортты алмастыру бағдарламасына қомақты үлес болатын  Қазақстанда 80 кәсіпорын ашуға мүмкіндік берді.

Шағын және орта бизнес субъектілері үшін басқа да қолдау шаралары көзделген. Мысалы, ірі кәсіпорындарға шартты жеңілдік, баға тең болған кезде басымдық.

Спикерлер инвестициялар тарту, цифрландыруды дамыту тұрғысынан Қазақстанға стратегиялық әріптес пен мейірімді көрші – Қытай Халық Республикасынан үйренуге болатын көп нәрсе бар екенін атап өтті.

«Цифрландыру – бұл, шын мәнінде жаңа сән клишесі емес, бұл біздің еліміздің бәсекеге қабілеттілігі мәселесі. Бұл, тіпті егемендік пен қауіпсіздік мәселесі және мұнда біз әртүрлі елден технологияларды саралап, қабылдауға тиіспіз. Қытайлық компаниялардың қызықты шешімдері бар және біз оларды Қазақстанда қосылған құны жоғары жоғары технологиялық өндірістерді құру жөніндегі міндеттерді орындау үшін пайдалана аламыз.  Сондай – ақ Қытай, Қазақстан және ШЫҰ елдері арасында халықаралық жобаларды ашу өте маңызды», – деді «QazInnovations» ұлттық инновациялық даму агенттігі» АҚ Басқарма төрағасы Санат Жолдыхан.

ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет агенттігінің бұрынғы төрағасы Алик Шпекбаев Қазақстан ұсынылған жобаларды мұқият зерделеп, егер олар Қазақстанда пайдалы болса, оларды бейімдеп, қолдану керектігін атап өтті.  Бірақ цифрландырудан және одан кейінгі өзгерістерден аулақ болу енді нәтиже бермейді, өйткені әлем алға жылжуда және Қазақстан трендтерден тыс қалмауы керек.

HomeTech & Electra баспасөз қызметі