Жасыл көпір: Қазақстан мен Орталық Азия және Еуроодақ арасындағы тұрақты энергетика саласындағы ынтымақтастық

XXI ғасыр – жасыл экономика ғасыры. Әлемдік қауымдастық үшін көміртегі деңгейін төмендету, жаңартылатын энергия көздерін дамыту, климаттың өзгеруіне қарсы тұру мәселелері күн тәртібіндегі басты тақырыптардың бірі. Бұл бағытта Еуропалық Одақтың көшбасшылық рөлі ерекше. Қазақстан мен Орталық Азия елдері де осы жаһандық үрдіске қосылып, тұрақты энергетикалық даму жолын таңдауда. Осы мақалада Қазақстан мен Орталық Азия елдерінің Еуроодақпен энергетика саласындағы ынтымақтастығы, қол жеткізілген нәтижелер мен болашағы туралы сөз қозғалады.

Еуроодақ пен Орталық Азия арасындағы серіктестік жылдан жылға нығайып келеді. 2007 жылдан бастап қабылданған арнайы стратегия арқылы ЕО аймақпен ынтымақтастықты тереңдетуді мақсат тұтты. 2022 жылы Самарқанд қаласында өткен саммит барысында көлік, сауда, цифрлық байланыс, су ресурстарын басқару және энергетика сынды салаларда өзара ықпалдастықты дамыту жөнінде маңызды келісімдер жасалды.

Осы ауқымды ынтымақтастықтың жарқын мысалы – SECCA (Sustainable Energy Connectivity in Central Asia) жобасы. Бұл – Еуроодақ қаржыландыратын және жүзеге асыратын бастама. Оның басты мақсаты – Орталық Азия елдерінде тұрақты энергетикалық шешімдерді енгізу, институционалдық әлеуетті арттыру және инвестициялық орта қалыптастыру. SECCA жобасы аясында Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Түрікменстанмен бірқатар іс-шаралар жүзеге асырылып жатыр. Атап айтқанда, жасыл энергетика саласындағы заңнамалық реформаларға сараптамалық қолдау көрсету, оқыту тренингтері мен тәжірибе алмасу бағдарламалары іске қосылды.

Қазақстан – осы салада аймақтағы көшбасшы елдердің бірі. Еуроодақ Қазақстанның ең ірі сауда серіктестерінің бірі саналады. 2022 жылы Қазақстан мен ЕО жасыл сутегі мен сирек кездесетін пайдалы қазбалар бойынша стратегиялық серіктестік туралы меморандумға қол қойды. Бұл құжат Қазақстанның жасыл сутегі өндіру саласында Еуропа үшін маңызды әріптеске айналуының алғышарты болды.

Сондай-ақ, Қазақстанда Еуропалық Қайта Құру және Даму Банкінің қолдауымен бірнеше ірі жаңартылатын энергия жобалары іске асырылды. Қарағанды, Жамбыл, Түркістан облыстарында күн және жел электр станциялары салынды. Бұл жобалар елдің энергетикалық тәуелсіздігін арттырып қана қоймай, экологиялық ахуалды жақсартуға да үлес қосуда.

Өңірлік деңгейде де энергетикалық ынтымақтастық күшейіп келеді. Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы әріптестік мысалы – жаңартылатын энергия көздері арқылы Еуропаға электр энергиясын экспорттау мақсатында әзірленіп жатқан “жасыл дәліз” жобасы. Мұндай бастамалар Орталық Азия елдерінің энергетикалық әлеуетін біріктіріп, жаһандық нарыққа бірлесіп шығуына жол ашады.

Бұдан бөлек, Еуроодақтың қолдауымен аймақта “Жасыл құрылыс” және энергия тиімділігін арттыру бағытындағы жобалар да белсенді іске асырылуда. Мектептер мен ауруханаларға күн панельдері орнатылып, тұрғын үйлерде жылу оқшаулау бағдарламалары енгізілуде.

Қорытындылай келе, Еуроодақ пен Қазақстан, сондай-ақ Орталық Азия елдері арасындағы энергетика саласындағы ынтымақтастық – аймақтың тұрақты даму жолындағы маңызды қадам. Бұл әріптестік жаңартылатын энергияны дамытуға, көміртегін азайтуға, экологиялық қауіпсіздікті нығайтуға және жаңа жұмыс орындарын ашуға ықпал етеді. “Жасыл көпір” – бұл тек символ ғана емес, нақты жүзеге асып жатқан келешек көпірі. Қазақстан үшін бұл ынтымақтастық – тек экономикалық емес, сонымен бірге технологиялық және адами капиталды дамытудың да мүмкіндігі.

Болашақ – жасыл энергетикада екені айдан анық. Ал бұл болашаққа апарар жол Еуроодақпен бірлескен серіктестіктен басталатыны сөзсіз.

Ғазиза Ұзақ