Қазақстан блог саласы мен әлеуметтік желідегі трендтер

Қазақстанда әлеуметтік желілер бұрынғыдай қарқынды өсіп келе жатыр. DataReportal аналитика платформасының деректері бойынша Қазақстандағы интернет пайдаланушылардың саны биыл 2023 жылдың басында 17,73 млн құрайды, яғни еліміздің барлық тұрғындары интернетті пайдаланады.

Жыл басынан бері Қазақстанда интернетті пайдаланушылардың жалпы санынан әлеуметтік желілерді пайдаланушылар саны 66,8%. Бұл санның 56,5%-ы әйелдер, 43,5% –ы ерлер аудиториясы және 86,3% — ы 18 жастан асқан пайдаланушылар (осы жас санатының жалпы есебі бойынша). Бұдан басқа 2023 жылғы қаңтар айының дерегі бойынша Қазақстанның интернет пайдаланушыларының жалпы базасының 66,8% (жас ерекшелігіне қарамастан) кемінде бір әлеуметтік желі платформасын пайдаланады.

Егер әлеуметтік желілердің статистикасы туралы нақты айтатын болсақ, онда қазақстандық digital нарықтың екі әлеуметтік желісі – TikTok және Instagram пайдаланушыларының саны іс жүзінде теңесті. Қазақстан Instagram секторында 10,45 млн пайдаланушы тіркелген. Tiktok-ты 10,41 млн-ға жуық қазақстандық тамашалайды және контент жасайды. Салыстырмалы түрде Facebook әлеуметтік желісін 2 миллионнан астам адам пайдаланады. Бұл халықтың 11%-ы. LinkedIn әлеуметтік желісі жоғары өсімді көрсетеді, онда Қазақстаннан пайдаланушылар саны 1,2 млн. Сонымен қатар, Snapchat (1,4 млн) және Twitter (384 мың) сияқты әлеуметтік желілерді пайдаланушылар өсіп келе жатыр. Ресейлік Vk.com және Odnoklassniki.ru әлеуметтік желілерінің DataReportal бойынша деректері жоқ, бірақ ең көшбасшы әлеуметтік желілер Instagram және TikTok екені анық. Әлеуметтік желілер мен блог саласында қандай негізгі трендтер басым екенін қарастырайық.

Бейне-контент визуал мен мәтінге үстемдік ете бастайды

Барлық әлемде сияқты Қазақстандада бейне-контент танымалдылығының өсуі байқалады. Маркетинг дерегі бойынша әлеуметтік желілер платформаларындағы бейне-контентті көруге кететін уақыты 10 минутқа артып, бір адамға орта есеппен 41 минутты құрайды. Салыстырмалы түрде мағынасыз бейне-контентті көру бір жылда 7 минутқа өсті.

Instagram мен YouTube-те, одан кейін бірден TikTok-та тігінен көрсетілетін бейнелерден кейін reels және stories форматы пайда болды. Сондықтан көптеген қазақстандық блогерлер бейне форматқа көшіп жатыр. Себебі ол көрермендердің назарын тезірек аударып, эмоционал әрекет тудырады. Демек, блогерлердің брендті өз парақшасында жарнамалап, оның танылуына әсер етеді. Оған қоса, әлеуметтік желі пайданушысына сенім ұялатады.

Сонымен қатар, бейне-контент жасайтын блогерлердің YouTube және TikTok сияқты платформаларда ақша табу мүмкіндігі бар. Олар брендтермен серіктес болып, демеушісі ретінде бейне контент жасайды. Бұл екі тарап үшін де пайдалы.

Әрине, мәтіндік және визуал мазмұн сұранысқа ие және маңызды роль атқарады. Блогерлердің көбі блогы арқылы әлеуметтік медиада мақалаларын, жазбаларын және шолуларды жариялау үшін пайдалануды жалғастырып жатыр. Олар өнімді немесе қызметті тиімді түрде насихаттай алады. Дегенмен, бейне-контент қазірдің өзінде үстемдік ете бастады.

Қазақ тіліндегі контент танымалдыққа ие болып жатыр

TikTok-тан келген Қазақстандағы тағы бір тренд – қазақ тіліндегі контент танымалдылығының артуы мен өсуі. Қазақ және орыс тілдерінің арақатынасы туралы нақты статистика жоқ, бірақ әлеуметтік желіні пайдаланатын жастардың легі қазақ тілінде контент жасауды жөн көреді. Сондықтан тренд айқын, бірақ әзірге нақты статистика жоқ.

Микроинфлюенсерлер ролінің өсуі

Тағы бір бақылаудағы тренд — бұл микроблогерлер ролінің артуы деп есептейді Қазақстандағы Perfluence платформасының кәсіпті дамыту жөніндегі директоры Тарлан Усейнов:

• Қазір influence-маркетинг нарығындағы өзара әрекеттесудің дәстүрлі кескіні мынадай: жарнама беруші блогерге өнімін өз «аты-жөнімен» жариялауы үшін ақша төлейді, бірақ жарнамалағаннан кейін өнімнің сатылуы қалай болатыны үлкен мәселе болып қала бермек. Бізде өнімді блогер жарнамаланғаннан кейін сатылымды (және басқа мақсатты әрекеттерді) бақылау тәжірибесі жоқ. Сонымен қатар, ірі блогерлер мұндай келісімге сирек қызығушылық танытады.
• Микроблогерлермен жұмыс істеу оңайырақ. Олар CPA (Cost Per Action әрекет құны) моделі бойынша нәтиже үшін жұмыс істеуге бейім. Алайда қажетті қамтуды құру үшін микроблоггерлердің саны бірнеше есе көп болуы керек және жүйелік тәсіл туралы мәселе туындайды. Мысалы, Perfluence бұл мәселені технология, менеджерлер мен ең тиімді блогерлерді таңдауға көмектесетін болжамды аналитиканы қолдана отырып шешеді.

Тарлан Гусейнов модельдің CPA-дағы тараптардың өзара әрекеттесу алгоритмі қарапайым екенін айтады: сайтта тіркелу немесе тауарды сатып алу сияқты мақсатты әрекет үшін сыйақы белгіленеді. Егер блогер сыйақы мөлшерімен келіссе, олар бренд туралы жазбалар жариялайды. Сонымен қатар, брендтің веб-сайтына кірген, сатып алған немесе басқа мақсатты әрекетті орындаған әрбір абонент үшін жарнама беруші тұтынушы белгіленген ақшаны немесе пайызды төлейді. Сондықтан бүгінде брендтер микроблогерлермен серіктестікке көшіп жатыр, — дейді сарапшы.

— Микроблогерлермен серіктес бола отырып, брендтер блогерлермен жұмыс істеудің жаңа моделін CPA (Cost Per Action әрекет құны) біртіндеп енгізіп жатыр. Онда компания туралы жазбалар, stories мен like үшін емес, сату түріндегі нақты нәтиже үшін ақша төлейді.

Мұндағы жарнама беруші үшін бәрі қарапайым және көрнекі, ал блогерлер CPA моделі бойынша жұмыс оларға не беретінін, егер ол шынымен ақша таба ала ма жоқ па әлі де түсінбейді. Қорытындылай келе, дәстүрлі модель блогерге оның қызметі үшін белгілі бір ақы төлеуге кепілдік берсе, ал CPA моделі нақты нәтижеге байланысты. Егер сатылым/конверсия болмаса, блогер мүлдем табыссыз қалуы мүмкін. Мұндай жұмыс моделіне ірі блогерлер қызығушылық танытпайды. Ал жарнамалық келісімшарттар осы уақытқа дейін айналып өткен микроблогерлер білегін сыбанып, брендтермен жұмыс істей бастайды. Нәтижесінде брендтердің микроблогерлермен серіктестігі баяу, бірақ сөзсіз өсіп жатыр.

Тікелей эфирде сату және әлеуметтік сауда

Қазақстандағы блог саласының қарқынды дамып келе жатқан тренді – Instagram және Facebook сияқты әлеуметтік медиа платформаларында тікелей эфирде сату немесе әлеуметтік сауда.

Charitycam’s дерегі бойынша әлеуметтік коммерция сатылымы 2022 жылы 992 миллиард долларды құрайды және оның көлемі тек өсіп жатыр. Қазақстанда Facebook-те әлеуметтік коммерция дамып, брендтер Instagram-да өздерінің онлайн-дүкендерін ашып жатыр. Әлемдегі әлеуметтік сауда нарығы 2023 жылы 1,3 трлн долларға жетеді деп күтіледі. Қазақстан бойынша нақты деректер жоқ.

Интернеттегі сауданың жақсы мысалы – қытайлық Douyin әлеуметтік желісі (оның Қытайдан тыс аналогы TikTok деп аталады). Бұл негізінен әртүрлі географиясы бар бір платформа. Дегенмен, айтарлықтай айырмашылықтары бар.

Біріншісі – контент, екіншісі — Қытайдың блогерлері мен жұлдыздары, үшіншісі-олардың аудиториясы мүлдем басқа. Қытайлық блогерлерді тек өз елі біледі, ал Еуропа, Америка немесе ТМД-дағы Tik Tok авторларының Қытайда жазылушылары жоқ. Егер ТikTok-та негізінен жасөспірімдер отырса, Doujin әлеуметтік желісінде  18 бен 35 жас аралығындағы адамдар бар. Doujin аудиториясы төлем жасауға қабілетті болып келеді.

Doujin әлеуметтік желісінде  қытайлық атақты блогерлер кез келген нәрсені сата алады. АҚШ-та Doujin коммерциялық алаң ретінде барлық жағынан бұғатталған. Сонымен қатар, Doujin және TikTok-ты дамыту Еуропадағы брендтер мен компаниялардың саны артуына ықпал етіп келеді.

Виртуал шындыққа (VR) және толықтырылған шындыққа (AR) қызығушылық

Виртуал шындық (VR) және толықтырылған шындық (AR) өткен жылы жаһандық трендке енді. Толықтырылған шындық (AR) — бұл платформа шындықты өзінің негізі ретінде пайдаланады, бірақ оған телефонның камерасы арқылы бетіңізге салынған Snapchat сүзгісі сияқты басқа нәрсе қояды. A виртуал шындық (VR) — бұл тоғыз ярд, мұнда пайдаланушы басқа әлемге толығымен тасымалданады.

Метаәлем Цукерберг күткендей танымал болмаса да, VR мен AR-ға деген қызығушылық арта бастады. WhatsApp, Instagram, Snapchat және Google осы жылы жарнамадан түсетін кірісті арттыру үшін AR-ны көбірек пайдалануды жоспарлап отырғаны туралы хабарламa бар.

Метадан басқа, VR және AR шындығына YouTube пен TikTok қызығушылық танытады. Facebook сияқты, YouTube-те виртуал шындықты пайдалану демеушілік виртуал іс-шаралар, 3D өнім үлгілерін көрсету немесе тұтынушы ретінде көліктің интерьерін көру мүмкіндігі сияқты маркетинг мүмкіндіктерін қамтамасыз ете алады. TikTok та AR жарнамасын қолға алып, 2023 жылы аудиториясын кеңейтуді жалғастыруды жоспарлап жатыр. Камерамен сөйлесетін адамдардың бейнелері  өзара әрекеттесетін өнімдерді талап ете алады. Tik Tok сонымен қатар CTA түймелерін бейнеге орналастыруға мүмкіндік береді. Бұл контент жасаушылар үшін конверсияның айтарлықтай өсуіне әкеледі.

Алайда Қазақстанда VR және AR шындыққа деген қызығушылықтың артуы жаһандық ойыншылардың өз платформаларына қаншалықты жылдам инновация енгізетініне толығымен байланысты болатыны түсінікті.